Lubię wymyślać różne historie, niektóre z nich rozwijam do takiego stopnia, że mogłyby z nich powstać niezłe fabuły. Jednak, kiedy siadam do komputera i mam napisać pierwszą linijkę zawsze dopada mnie pytanie od czego zacząć, w którym miejscu pozwolę czytelnikom po raz pierwszy zobaczyć tą historię.

Zgodnie z klasyczną regułą struktury 3 aktów, początek ma na celu pokazanie świata powieści. Musimy poznać czas, miejsce i kontekst wydarzeń. Powinniśmy zobaczyć bohaterów i ich przeciwników, cele jednej i drugiej strony. Mamy poznać również ogólny klimat powieści.

Jednak najważniejszym, podstawowym zadaniem autora jest złapanie czytelnika na haczyk. I musimy pamiętać, że pierwszym czytelnikiem będzie redaktor lub wydawca. Ciężka sprawa. To są ludzie, którzy czytają codziennie naprawdę wiele rękopisów. Chętnie odłożyliby na bok twoją książkę. Nie daj im powodu, by to zrobili. Pamiętaj, że prowadzisz prawdziwą bitwę. Istnieje naprawdę wiele innych rzeczy, które czytelnicy mogliby robić zamiast czytać twoją książkę. Musisz ich zainteresować już od pierwszej strony, od pierwszej linijki.

Trudno przecenić pierwsze wrażenie. Jeśli zrobisz złe, będziesz musiał pracować dwa razy ciężej i dłużej, aby wrócić do pierwszej ligi. A może się również zdarzyć, że nie będziesz miał drugiej szansy.

Jak więc zacząć, jak napisać pierwszy akapit, pierwsze zdanie, aby wciągnąć czytelnika do twojego świata?

Powinieneś zacząć od opisania zmiany w normalnym życiu bohatera. Pokaż co się dzieje lub ma się za chwilę wydarzyć. I nie może to być coś nieistotnego, drobnego. Zawsze zaczynaj od czegoś złowieszczego lub niebezpiecznego. Oczywiście nie oznacza to, że działa tylko wybuch bomby lub morderstwo. Może to być coś prawdopodobnie niepokojącego jak telefon w środku nocy czy porcja niezrozumiałych wiadomości.
Aby zbudować początek historii wokół zmiany opisz:

• istniejącą sytuację
• zmianę sytuacji
• bohatera, na którego ma wpływ zmiana
• konsekwencje zmiany

Kolejność tych punktów może być jak najbardziej dowolna.

Wielu autorów wprowadza imię bohatera już w pierwszym zdaniu, co od razu pomaga osiągnąć większe poczucie prawdopodobieństwa zdarzeń. Nasz bohater powinien też od razu być pokazany w ruchu, jak działa. Kluczowym słowem jest TU I TERAZ, nie kiedyś i gdzieś w przeszłości. Czytelnik od samego początku powinien wiedzieć, co się dzieje lub już za chwilę się wydarzy. Pokaż akcję, konflikt, żądzę lub niebezpieczeństwo. W pierwszym akapicie zawsze dobrze będzie się sprawdzało pokazanie:

• czegoś wyjątkowego
• nieoczekiwanej sytuacji
• zmiany rutyny
• zmiany, która ma nastąpić
• niezwykłych szczegółów zwykłych miejsc

Tak właśnie wygląda poczucie ruchu. Niekoniecznie poprzez bezpośrednie pokazanie akcji (chociaż to oczywiście też działa), ale poprzez pokazanie, że akcja jest lub za chwilę nastąpi. Jeśli nie pokażesz bardzo wcześnie, że coś niepokojącego przydarzy się twojemu bohaterowi, ryzykujesz pogwałcenie zasady Hitchcocka, która mówi, że dobra historia, to życie, z którego usunięto wszystkie nudne momenty.

Kiedy czytelnik będzie już w środku wydarzeń powinien dowiedzieć się kogo one dotyczą, kto jest zaangażowany. Przedstawiamy bohaterów:

• bohater powinien być silny, musi mieć charakter
• kiedy pojawia się po raz pierwszy musimy go zobaczyć w scenie, która umożliwia pokazanie jego prawdziwego charakteru – wybierz jedną cechę
• charakterystyka bohatera poprzez jego działanie, akcję musi być adekwatna do jego cech i musi go wyróżniać
• bohater powinien być przedstawiony realistycznie – tak jak widzimy w życiu – najpierw pokaż najbardziej charakterystyczną cechę wyglądu – pierwsze wrażenie
• bohatera powinien być pokazany w akcji – niech robi coś ciekawego
• nie wprowadzaj zbyt wielu bohaterów naraz

Czytelnik powinien przeżywać historię identyfikując się z bohaterem, ma mieć jego punkt widzenia. Będzie czuł, widział, słyszał, myślał dokładnie tak jak robi to bohater książki. Dlatego też, im szybciej dowie się z czyjego punktu widzenia widzimy sytuację, tym lepiej. Musi szybko zorientować się w „czyjej siedzi skórze” – czy jest to główny bohater, bohater drugoplanowy, świadek wydarzeń, przeciwnik, obiektywny autor.

Wielu autorów ma tendencję do wkładania wielu opisów i wyjaśnień z góry, na samym początku myśląc, że czytelnik potrzebuje ich, aby dobrze zrozumieć fabułę. Niezupełnie. W większości przypadków można bezkarnie wyciąć je i nie stracić ciągu powieści.
Spróbuj zastosować kilka zasad dotyczących ekspozycji na początku powieści.

1. Działaj najpierw, wyjaśniaj później. Zacznij od pokazania bohatera w działaniu. Czytelnik będzie śledził bohatera, który robi coś ciekawego i nie będzie chciał wiedzieć wszystkiego z góry od samego początku. Dasz mu te informacje później, stopniowo ujawniając coraz więcej szczegółów w miarę rozwijania się akcji.
2. Kiedy wyjaśnisz zastosuj formę góry lodowej. Nie mów nam wszystkiego o przeszłości bohatera ani o jego obecnej sytuacji, nie pokazuj wszystkich związków i zależności. Pokaż nam tylko 10% tego, co jest na powierzchni, abyśmy zrozumieli co się dzieje, a 90% pozostaw ukryte i niewyjaśnione pod powierzchnią. Później w miarę rozwoju fabuły, możesz wyjawić więcej. Zanim jednak nastąpi właściwy moment, trzymaj to w ukryciu.
3. Podawaj informacje podczas konfrontacji. Często, najlepszym sposobem na podanie informacji jest umieszczenie jej w scenie pokazującej silny konflikt. Wykorzystując myśli lub słowa bohatera, możesz wyciągnąć i rzucić przed czytelnika kluczowe informacje
4. Nie podawaj informacji zbijających z tropu – czytelnik nie lubi być sfrustrowany

Kiedy zrobiłeś już dobre pierwsze wrażenie, pokazałeś czytelnikom wzbudzającego emocje bohatera, z którym związali się emocjonalnie, i którego porządek świata został zakłócony chętnie będą czytali dalej i przejdą wraz z twoim bohaterem przez pierwsze drzwi bez powrotu do aktu 2. Kiedy bohater podejmie decyzję, że będzie walczył o cel zaczyna się prawdziwa opowieść. Musimy wiedzieć kim lub czym jest jego przeciwnik. Oczywiście nie musimy poznać całej jego tożsamości. Znakomicie spełnia swoją rolę przeciwnik tajemniczy, ktoś kogo odkryjemy później. Ale fakt, że istnieje przeciwnik jest kluczowy. Upewnij się, że przeciwnik jest równie silny, lub lepiej – silniejszy niż nasz bohater. I nie żałuj mu pozytywnych cech; może wzbudzać sympatię! Daj przeciwnikowi jego zadanie, dobre usprawiedliwienie jego działań. Twoja książka będzie przez to jeszcze lepsza.

U.G.